Fa'ata'ita'iga Maualuga: O se vala'au mo fa'asalalauga fa'amaumauga

Uosigitone STEM o lo'o fa'aui atu i tagata tomai fa'aa'oa'oga mai atunu'u atoa e lagolago le Maximum Representation - o se taumafaiga e fai ma sui atoatoa o tamaiti a'oga fa'aleaganu'u/multiethnic i seti fa'amaumauga ma fo'ia fa'afitauli feso'ota'i a tamaiti a'oga fa'apitonu'u ma fa'aletonu a'oa'oga a le Atunu'u.

 

Mo Hou, o le fa'ailoaina o so'otaga fa'ale-nu'u po'o fa'ale-nu'u, ose vaega taua lea o lenei talanoaga aua e a'afia uma i tatou i lo tatou ola a'e. “E ala i le faailoaina o aʻu o Han Saina o ona tuaa na malaga atu i Taiuani i le 300 tausaga talu ai, ua faailoa mai ai e ono iai aʻu faʻaituau poʻo se manatu faʻapitoa."

I le tausaga talu ai, Washington STEM na auai i se talanoaga fou e uiga i faʻamaumauga: o se tasi e fesoasoani e maua ai le sili atu i le 50,000 Washington tamaiti aʻoga o loʻo maualalo i faamaumauga a le feterale ma lipoti a le setete. Aemaise lava, o loʻo matou talanoa e uiga i tamaiti aʻoga o loʻo faʻaalia o Amerika Initia poʻo Alaska Native (AI/AN) ma se isi ituaiga poʻo ituaiga, ae o lo latou faʻasinomaga e le o iloa i faamaumauga a le setete. E tupu lenei mea ona o faiga fa'akomepiuta a le feterale ma le setete o lo'o i ai nei e mana'omia ai se tamaititi a'oga e fa'ailoa e na'o le tasi le ituaiga po'o le ituaiga. O le i'uga, ua le maua e a'oga tupe a le feterale e lagolago ai a'oa'oga a Native.

Mo le tele o tausaga, ua una'ia e le au fa'aa'oa'oga a le Atunu'u mo isi faiga fa'amatalaga o fa'amaumauga, e pei o le Maximum Representation, e fa'ataga ai tamaiti a'oga e fa'ailoa so'o se fa'alapotopotoga fa'alenu'u ma fa'ailoga fa'alenu'u ma fa'ailoga lanu i totonu o le lipoti o le faitau aofa'i o a'oga.

"I lona autu, o le mea lea e uiga i le tutusa," o le tala lea Susan Hou, o se tagata su'esu'e a'oa'oga ma Uosigitone STEM Community Partner Fellow o lo'o su'esu'e fo'i fe'avea'i fa'aleaganu'u a le Atunu'u i lo latou atunu'u o Taiwan.

“O le sini o le Maximum Representation e le na'o le sa'o o le faitau aofa'i o tamaiti - ae o le lagolagoina o mana'oga ma sini tau a'oa'oga e ala i fa'amaumauga lelei."

I le faiga faapaaga ma le Office of Superintendent of Public Instruction's (OSPI) Office of Native Education (ONE), na faia ai e Hou se faasologa o talanoaga ma taitai o aʻoaʻoga a Indigenous mai le setete atoa e suʻesuʻe pe faʻafefea ona aʻafia o latou alalafaga i lipoti o faʻamaumauga. Na faʻasoa e Hou aʻoaʻoga mai nei talanoaga talu ai nei lolomi pepa malamalama ile Maximum Representation.

O lenei kalafi, faʻasoa e Dr. Kenneth Olden ma Elese Washines, o loʻo faʻaalia ai le sili atu nai lo le 50,000 tamaiti aʻoga na mou atu i le faagasologa o le tuʻufaʻatasia o faʻamaumauga i le va o le setete ma le feterale, ma le sologa lelei o tamaiti aʻoga multiethnic/multiracial. Punavai: Ofisa o le Superintendent of Public Instruction (OSPI) Comprehensive Education Data and Research System (CEDARS) ia Aperila 20, 2023.

 

O le ata lea o lo'o fa'aalia ai pe fa'afefea ona fa'amauina tamaiti a'oga eseese e to'atolu e fa'ailoa mai o AI/AN i lalo ole auala aupito maualuga ole sui, fa'atusatusa ile faiga o lipoti a le feterale. Punavai: ERDC.

Le fa'afefea e se fa'asologa o fa'amaumauga e tape'ese ai fa'asinomaga tu ma aga

E amata i se fomu. A lesitala se tamaititi i le aʻoga, latou, poʻo latou tausi, faʻatumu pepa i luga o faʻamaumauga o tagata aʻoga. O lo'o fa'amauina lea i le tulaga fa'aitumalo, lea e tu'u'ese'ese ai fa'amaumauga fa'alenu'u ma ituaiga i vaega ma tu'u atu i se faleteuoloa fa'amaumauga a le setete lea e saunia ai mo lipoti a le feterale.

O le mea lea e fa'atauva'a ai le fa'ainisinia o le tamaititi a'oga a le atunu'u: o tamaiti a'oga e fa'ailoa mai e sili atu ma le tasi le fa'alapotopotoga, ituaiga, po'o le ta'aloga e fa'amaumauina e na'o le tasi le fa'alapotopotoga po'o le fa'ailoga i le feterale. O le i'uga ua sili atu i le 50,000 tamaiti a'oga fa'a-nu'u fa'aleaganu'u ua fa'ate'a mai le numera o tamaiti a'oga a Uosigitone (silasila i le kalafi i luga)—ma e le'i maua lava e a latou a'oga le fa'atupe fa'aopoopo a le feterale ua fa'aagaga e lagolago ai tamaiti a'oga.

“O lena fesili e sau mai lea taimi i lea taimi, 'ia, afai e te taulai atu i lenei vaega, o le a le mea e tupu i isi vaega?' O le tali e masani lava pe afai e te taulaʻi atu i tamaiti aʻoga sili ona faʻatauvaʻa, o le a maua e tagata uma se poto sili atu.
- Dr. Keneta Olden

 

Le malaga i le pule silisili ese

E ese le maualuga o sui mai le faiga o lipoti a le feterale i le taimi nei ona e faitau vaega ta'itasi o le tagata a'oga ma fa'ailoga lanu i le aofa'i o tagata nai lo le aofa'i o tamaiti a'oga. O se vaega o le una'iga a le au fa'aa'oa'oga fa'ale-A'oa'oga mo le tele o le sao i le auala e aoina ai fa'amaumauga, tu'ufa'atasia ma fefa'asoaa'i i nu'u. E faapena “pulea fa’amaumauga” o le aia tatau a le malo e pulea ai ana fa'amaumauga po'o le filifili mai le feterale ma le setete-fa'atonu galuega fa'amaumauga, ma e sili atu nai lo le lesitalaina o tamaiti aoga.

O itumalo a'oga o lo'o umia le tele o fa'amatalaga a tamaiti a'oga o le a fiafia i malo fa'aituaiga - e aofia ai fa'ailoga, auai, ma fa'amaumauga o amio pulea; auai i taaloga; ma togi fa'ata'atia mo su'ega.

E leai se tasi na te iloa lenei mea e sili atu nai lo Dr. Kenneth Olden, le Faatonu o Suʻesuʻega ma Faʻamaumauga i le Itumalo o le Aoga a Wapato i le Itumalo o Yakima. I le talanoaga ma Hou, na toe manatua ai e Dr. Olden le galulue ai ma se a'oga e foliga mai e leai se fa'amaumauga o le amio fa'aa'oa'i i tamaiti a'oga. Na iu lava ina ia iloa o lo'o i ai fa'amaumauga – e le'i fa'aigoaina. Ina ua maeʻa le faʻavasegaina o faʻamaumauga ma faʻaaoga le Maximum Representation, na ia maua ai ni faʻamatalaga i le toesea o tagata - ose fa'ailoga o fa'au'uga le lelei. Sa mafai fo'i ona ia fa'amauina fa'amaumauga mo tamaiti a'oga Black.

Fai mai Dr. Olden: “O le fesili lena e sau mai lea taimi i lea taimi, 'ia, afai e te taulai atu i lenei vaega, o le a le mea e tupu i isi vaega?' O le tali e masani lava pe afai e te taulaʻi atu i tamaiti aʻoga sili ona faʻatauvaʻa, o le a maua e tagata uma se poto sili atu.

Le fa'agasologa o le auala e aoina ai, teuina, ma lipotia fa'amaumauga a tamaiti aoga i le Setete o Uosigitone. O le laina o loʻo i luga o loʻo faʻamatalaina ai lenei faiga ae o le laina o loʻo i lalo o loʻo tuʻuina mai ai se faʻataʻitaʻiga o le auala e mafai ona tape ai faʻamatalaga a tamaiti aoga i lenei faiga. Na faasoa mai e Dr. Kenneth Olden se lomiga muamua o lenei kalafi, lea na aofia ai i lenei lipoti.

 

O fea na tatou o mai ai, tatou te o

O le faitau aofa'i o tamaiti a'oga ose vaega o se tala'aga umi o pulega fa'akolone i totonu o le US education system-mai aoga ulufale, i tagata faigaluega lautele' ave faamalosi o fanau a le atunuu, i taumafaiga a le malo e toe si'i tagata Amerika i taulaga i taulaga ma tape fa'aagaga i le 1950s. O lenei tala faasolopito o loʻo faʻatasi ma se tasi o faʻasalalauga ma le tetee a Native, lea na mafua ai le faʻavaeina o tupe a le feterale mo aʻoaʻoga a Native i le 1960s.

O lo'o saofagā uma i le taimi nei, lea e sili atu i le 90% o tamaiti a'oga a le atunu'u o lo'o auai i a'oga a le malo ae o le to'atele o aiga o le atunu'u e mumusu e fa'ailoa le fa'asinomaga o le latou tama.

O Jenny Serpa, o se faiaoga i le kolisi e faiaoga i tulafono a Initia feterale ma pulega faale-ituaiga na ia taʻu atu ia Hou e faapea, o nisi o aiga o ituaiga ua fefaasoaaʻi e faapea, pe a taʻua a latou tamaiti aʻoga o ni tagatanuʻu, e masani ona talosagaina i latou e faʻatumu nisi pepa ma iu ai ina maua nisi fesoʻotaʻiga a le aʻoga. Fai mai Serpa, "E ui o nei mea e foliga mai e faʻamoemoe e faʻaoga ai tamaiti aʻoga ma aiga, o nisi o matua ua lipotia mai ua latou matua lofituina."

Na ia faaopoopo mai: "O le faailoaina o le ituaiga e taʻitaʻia ai foi tamaiti aʻoga i ni microaggressions poʻo le talosagaina e fai ma sui o le leo o ituaiga i totonu o le aʻoga. O nei aafiaga leaga ua mafua ai ona filifili matua e taofi le faasinomaga o tamaiti aoga, ina ia le faia i latou i se auala leaga.

 

Laasaga e sosoo ai: Fa'aleleia feutagaiga a ituaiga

E le mafai ona fa'atamaoaigaina a'oa'oga Fa'aleaganu'u e aunoa ma le fa'alogo i nu'u ma nu'u. Na fa'asoa e ONE Dr. Mona Halcomb ia Hou tulafono talu ai nei fa'atūina ta'iala mo se fa'atalanoaga i le va o nu'u ma itumalo a'oga i fa'afitauli e a'afia ai tamaiti a'oga, e aofia ai le fa'ailoa sa'o o tamaiti a'oga ma le fa'asoaina atu o fa'amaumauga fa'aitumalo i ituaiga e aloa'ia e le feterale.

le Pepa malamalama maualuga Fa'atusa o lo'o tu'uina atu ai fa'amatalaga atili e uiga i le fa'agasologa o fa'atalanoaga fa'aituaiga fa'apea fo'i alagaoa mo fa'atonu a'oa'oga ile itumalo ma le setete. O nei mea e aofia ai: faʻaleleia le lipotia o faʻamaumauga, faʻatautaia faʻamaumauga tuʻufaʻatasia, ma le faia o faiga faʻavae e faʻatino ai le Maualuga Maualuga.

Faatasi ai ma le tele o paaga a le setete o loʻo auai i taʻitaʻi o aʻoaʻoga a le atunuʻu i le lagolagosua mo le Maximum Representation, ua faʻamoemoe Hou: "Ou te fiafia e vaʻai pe faʻapefea ona maua e lenei mea le galulue faʻatasi, faiga faʻavae, ma faʻatasi e faʻamuamua le faʻatumauina o aʻoaʻoga a le Atunuʻu ma le manuia o tamaiti aʻoga."